بررسی تأثیر توسعه شهری و کاربرد روش های توسعه کم اثر بر شرایط سیلابی و آلودگی های رودخانه های شهری – مطالعه موردی قمرود

در سال های اخیر توسعه شهرنشینی و همچنین افزایش جمعیت شهرها، مخاطراتی را به همراه داشته است. از جمله این مخاطرت افزایش ریسک سیلاب ناشی از رواناب های شهری است. با افزایش جمعیت و توسعه شهرنشینی بر میزان سطوح نفوذناپذیر شهری افزوده گشته است. ازجمله آن می توان به تبدیل زمین های بایر و بدون کاربری به ساختمان های مسکونی، تجاری و اداری و همچنین تبدیل آن ها به خیابان ها و پارکینگ ها اشاره نمود. افزایش سطوح نفوذناپذیر شهری سبب افزایش حجم رواناب شهری، آلودگی های ناشی از آب های سطحی و خطر سیل گرفتگی می شود. حال با در نظر گرفتن این موضوع که در شهرهای دارای رودخانه شهری (مطالعه موردی شهر قم)، به چه میزان تأثیر متقابل سیلاب ناشی از طغیان رودخانه و همچنین مقدار حجم آب ورودی ناشی از رواناب شهری، می تواند بر خطرات ناشی از سیلاب های شهری تأثیرگذار باشد. با توجه به مطالب بالا در این تحقیق سعی شده تا با استفاده از مدل های مختلف روش های توسعه کم اثر (lid) در محیط شهری، اعمال و تاثیر آنها برمیزان دبی ورودی به رودخانه و شرایط کیفی آن مورد ارزیابی قرار گیرد.جهت این موضوع از مدل بارش-رواناب swmmبا درنظر گرفتن توامان دبی ورودی ناشی از رواناب شهری با و بدون اعمال lid و دبی پایه رودخانه(همان دبی ورودی از بالادست و ابتدای شهر)، در دوره بازگشت های 2، 10 و 100 ساله بارش و دبی، استفاده شد. نتایج نشان داد که با اعمال lid از میزان ماکزیمم دبی ورودی به رودخانه قمرود کاسته می شود. در پی آن با بهره گیری از نرم افزارهای arc-gis و hec-ras پهنه بندی ناشی از دبی پایه رودخانه و رواناب ورودی به آن بدست آمد. در این مرحله نیز نتایج نشان داد استفاده ازاین روش ها تأثیر بسزایی در کاهش پهنه سیل دارد که در حقیقت سبب کاهش خسارات ناشی از سیل گرفتگی سیلاب دشت می شود. این کاهش خسارت در تحلیل ریسک سیلاب ، نمایانگر میزان کاهش ریسک سالانه سیلاب قمرود با استفاده از lid می باشد.از آنجاکه روش های توسعه کم اثر بر میزان آلودگی رواناب نیز تاثیر دارد ،نتایج مدلسازی در این بخش نیز نشانگر کاهش میزان آلودگی رواناب سطحی می باشد.از سوی دیگرنتایج قمرود حکایت از آن دارد که تاثیر سازه های متقاطع جدید احداث شده برروی رودخانه همچون صحن حرم مطهر، بر ظرفیت آبگذری پل های پایین دست مانند بازار و معصومیه و همچنین بر میزان پهنه سیل تاثیر مخربی داشته است.